Waarom vrouwen wél over de drempel stappen en mannen soms niet bij een kinderwens

Het verlangen om kinderen te krijgen lijkt vaak vooral bij vrouwen als een drijvende kracht — zij stappen vaak eerder in het traject van kinderwens en behandelingen. Maar waarom gebeurt dat? In dit blog verkennen we verschillende factoren: van welzijnsverwachtingen tot fysiologische misverstanden rond spermakwaliteit. We leggen uit waarom mannen soms achterblijven én delen concrete voorbeelden vanuit wetenschappelijk onderzoek.

“Mijn sperma is vast gezond — dus alles komt goed”
Veel mannen ervaren een zaadtest bij de eerste stap in de medische begeleiding als geruststellend: “De zaadkwaliteit is goed, dus ik ben gezond.” Maar dat is een beperkte blik: spermakwaliteit wordt beïnvloed door veel meer dan alleen huidige celparameters. Denk aan temperatuur, stress, ziekte of leefstijlgewoonten — factoren die wel degelijk effect hebben op vruchtbaarheid.

Vrouwen houden doorgaans vol, vooral bij onverklaarde onvruchtbaarheid
Bij onverklaarde verminderde vruchtbaarheid zie je vaak dat vrouwen bereid zijn door te gaan met behandelingen, ook als mannen zich relatief gezond voelen. Die lakse houding bij mannen kan voortkomen uit het idee dat hun bijdrage ‘prima is’. Daardoor blijft de focus vaak op vrouwen gericht.

Spermakwaliteit is veranderlijk
Onderzoek laat zien dat spermakwaliteit geen vast gegeven is — die kan sterk fluctueren. Bijvoorbeeld:

Griep of koorts: Deze kunnen de spermakwaliteit sterk verminderen, met toename van DNA-schade en verminderde motiliteit.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9580820/
Stress, alcohol en nicotine: Uit meerdere studies blijkt dat zowel roken als (overmatig) alcoholgebruik de spermakwaliteit aantasten, mede via toename van oxidatieve stress en DNA-schade.
https://www.mdpi.com/2506810
https://doi.org/10.3897/pharmacia.71.e113854
Epigenetische veranderingen: Roken en alcohol kunnen zelfs veranderingen in DNA-methylering (zoals bij LINE‑1, MEST, GNAS) veroorzaken, wat invloed kan hebben op spermatozoa en mogelijk ook volgende generaties.
https://doi.org/10.3389/fgene.2019.01001

Kortom: zelfs bij beperkte of geen zichtbare klachten kan iemands sperma door externe factoren tijdelijk of structureel verstoord raken.

Korte vertaalslag naar de praktijk
Praktisch gezien betekent dit:

Situatie	Effect op sperma	Consequentie bij kinderwens
Griep of hoge koorts	Tijdelijke DNA-fragmentatie en dalende motiliteit	Mogelijke vruchtbaarheidsdip, niet altijd erkend
Stress en leefstijl (roken, drinken, drugs)	Verminderde concentratie en motiliteit; schade op moleculair niveau	Vaak onderschat, maar beïnvloedt vruchtbaarheid
Epigenetische veranderingen	Mogelijke legacy-effecten	Onzichtbaar maar potentieel langdurig relevant

Een uitnodiging tot bewustwording
Het is begrijpelijk dat mannen soms denken dat “er niets aan de hand is” als een zaadtest in orde blijkt. Maar wetenschappelijk gezien is spermakwaliteit flexibel en gevoelig voor allerlei factoren die vaker geadresseerd moeten worden. We nodigen mannen uit om niet alleen te kijken naar die ene test, maar naar een breder plaatje: gezondheid, stressmanagement, ziekteprofiel en leefstijl. En we roepen koppels op om samen, in dialoog, het verhaal van twee kanten te onderzoeken — met oog voor nuance, begrip en wetenschap.